Πώς ένα πηγάδι βοήθησε τον Ερατοσθένη να υποστηρίξει 2000 χρόνια πριν ότι η Γη είναι στρογγυλή

Μίνι Ντοκιμαντέρ

Στα μέσα του 20ου αιώνα, εκτοξεύσαμε για πρώτη φορά δορυφόρους στο διάστημα που θα μας βοηθούσαν να καθορίσουμε την ακριβή περιφέρεια της Γης: 40.030 χλμ. Ωστόσο, πάνω από 2000 χρόνια νωρίτερα, ένας άνθρωπος στην Αρχαία Ελλάδα κατέληξε ακριβώς στο ίδιο συμπέρασμα χρησιμοποιώντας μόνο δύο ράβδους και τον εγκέφαλό του, αποδεικνύοντας έτσι για πρώτη φορά ότι η Γη είναι στρογγυλή.

Το όνομα αυτού; Ερατοσθένης! Έλληνας μαθηματικός και επικεφαλής της βιβλιοθήκης στην Αλεξάνδρεια. Οι υπολογισμοί του Ερατοσθένη βασίστηκαν αρχικά σε μία παρατήρηση. Στις 21 Ιουνίου, που είναι η μεγαλύτερη ημέρα του έτους, στη Συήνη -μια πόλη νότια της Αλεξάνδρειας- σε ένα πηγάδι ο ήλιος έπεφτε κάθετα, φωτίζοντας τον πυθμένα χωρίς όμως να δημιουργεί σκιές το μεσημέρι. Έτσι, αναρωτήθηκε αν αυτό ισχύει και στην Αλεξάνδρεια. Η επιλογή της πόλης δεν ήταν τυχαία, καθώς ο Ερατοσθένης γνώριζε ήδη ότι η Συήνη και η Αλεξάνδρεια ανήκαν στον ίδιο μεσημβρινό.

Το πείραμά του βασίστηκε στη μέτρηση του ύψους του Ηλιου την ίδια ημερομηνία σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες. Για να τεκμηριώσει την πεποίθηση ότι η Γη είναι στρογγυλή τοποθέτησε στο έδαφος μία ράβδο στην Αλεξάνδρεια και μία στη Συήνη. Έπειτα, περίμενε να δει αν θα δημιουργηθεί σκιά το μεσημέρι. Αποδείχθηκε ότι δημιουργείται και την μέτρησε περίπου στις 7,2 μοίρες.

Ο δημοφιλής αστροφυσικός και αφηγητής Carl Sagan, μας εξηγεί το πως ο Έλληνας μαθηματικός Ερατοσθένης ανακάλυψε ότι η Γη είναι στρογγυλή, και πως κατάφερε να υπολογίσει την περιφέρειά της πριν 2.200 χρόνια. Απόσπασμα από την επιστημονική σειρά “Cosmos”. O Sagan δεν ήταν κάποιος τυχαίος επιστήμονας.

Κέρδισε παγκόσμια φήμη ως ο τηλεπαρουσιαστής και αφηγητής της περίφημης επιστημονικής σειράς 13 επεισοδίων Cosmos A Personal Voyage, η οποία απέσπασε βραβεία Emmy και μεταδόθηκε για πρώτη φορά το 1980. Τη σειρά παρακολούθησαν περισσότεροι από 600 εκατομμύρια άνθρωποι σε πάνω από 60 χώρες, καθιστώντας τη την πιο διαδεδομένη στο είδος της. Δίδασκε στο Κορνέλ ένα ειδικό τμήμα κριτικής σκέψης έως το χρόνο του θανάτου του.